Próchnica (caries) – choroba tkanek twardych zęba cechująca się bakteryjną demineralizacją (pozbawieniem jonów wapniowych i fosforanowych) i rozpadem uszkodzonych tkanek. Rozpuszczanie struktur zęba następuje poprzez działanie substancji produkowanych przez bakterie, które zmniejszają miejscowe pH (stwarzają kwasowe warunki).

Zmiany w szkliwie, zębinie i cemencie zęba mogą dojść do miazgi i powodować w niej pierwotnie zapalnie  odwracalne, które może przejść w nieodwracalne i w efekcie martwicę. Powstanie widocznej dla pacjenta dziury w zębie, czyli ubytku, jest tak naprawdę ostatecznym zaawansowanym stadium próchnicy.

Próchnica [5] to wynik oddziaływania mikroflory (bakterii [1]) płytki nazębnej oraz diety (jakości dostarczanego pokarmu  – cukry [2]) w odpowiednim czasie [3] na wrażliwą powierzchnię [4] szkliwa lub cementu zęba. Wpływ na jej występowanie, przebieg i charakter mają również czynniki takie jak nawyki higieniczne[6] czy podłoże genetyczne[7]. Zapadalność na próchnicę jest różna u różnych osób. Choroba ma charakter zakaźny – flora bakteryjna może być przeniesiona między dorosłymi ludźmi, dzieci najczęściej nabywają ją od rodziców. Najbardziej podatne(narażone) są powierzchnie żujące i powierzchnie styczne, szczególnie zębów bocznych.

Rodzaje próchnicy

Pierwotna – występuje na zdrowej powierzchni zęba, na której nie stwierdza się wcześniejszej próchnicy lub wypełnienia
Wtórna – najczęściej w miejscu nieszczelnego starego wypełniania

Dziecięca
Próchnicę wczesną – na zębach mlecznych niedługo po wyrznięciu, przydziąsłowo, szybki przebieg
Próchnicę butelkową – jest jedną z odmian próchnicy wczesnej, najczęściej dotyczy czterech siekaczy szczęki

Ostra – przebieg szybki, agresywny, najczęściej u młodych osób
Próchnica kwitnąca – szybko postępująca próchnica atakująca wiele powierzchni licznych zębów
Przewlekła – przebieg wolny, częściej w starszym wieku
Próchnica zatrzymana – proces próchnicowy, który poprzez metody higienizacyjne i działania remineralizacyjne uległ zatrzymaniu, zmiany czarne i twarde, których nie powinno się usuwać.

Próchnica nietypowa – występuje w zębach martwych